Θερμοπληξία: 7 Τρόποι να Παραμείνουμε Δροσεροί & να Αποτρέψουμε τα Συμπτώματα της!

Η θερμοπληξία είναι μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης και χαρακτηρίζεται από υπερθερμία του σώματος και αδυναμία του οργανισμού να μειώσει τη θερμοκρασία του. Ο οργανισμός αφυδατώνεται, αδυνατεί να απελευθερώσει την εσωτερική θερμότητα στο περιβάλλον, με αποτέλεσμα να ανεβάζει θερμοκρασία έως 50 C⁰.

Αυτό που είναι τρομακτικό είναι ότι πολλοί πάσχοντες δεν γνωρίζουν ότι αντιμετωπίζουν αυτή τη σοβαρή κατάσταση – έως ότου να είναι πολύ αργά, με συμπτώματα σύγχυσης και νευρικής βλάβης. Για να μειώσετε τον κίνδυνο θερμοπληξίας θα πρέπει να γνωρίσετε τα συμπτώματα και τα προειδοποιητικά σημάδια, ενώ μια γρήγορη διάγνωση είναι ζωτικής σημασίας για την αποφυγή οργανικής ανεπάρκειας, γνωστικής βλάβης και – πιθανόν –  θανάτου. (1)

Επίσης, καλό είναι να λάβει κανείς προληπτικά μέτρα για να διατηρήσει τον οργανισμό του δροσερό και ενυδατωμένο και να αποφεύγει δραστηριότητες, όπως σωματική άσκηση με άμεση έκθεση στο ηλιακό φως.

Τι είναι η θερμοπληξία!

Η θερμοπληξία επέρχεται όταν οι φυσικές διαδικασίες του οργανισμού για ρύθμιση της θερμοκρασίας δεν λειτουργούν αποτελεσματικά. Ο οργανισμός ρυθμίζει τη θερμοκρασία του ώστε να παραμένει σταθερή στους 36,7 βαθμούς – ακόμη και στις πιο ζεστές ή κρύες μέρες. Για να το επιτύχει αυτό, το θερμορυθμιστικό σύστημα χρησιμοποιεί μηχανισμούς για να εξισορροπήσει τη θερμότητα που παράγεται μέσα στο σώμα και την ποσότητα θερμότητας που χάνεται στο περιβάλλον. Όταν αυτοί οι μηχανισμοί καταρρέουν, εμφανίζονται συμπτώματα θερμοπληξίας.

Γνωρίζατε ότι έχετε υποδοχείς θερμοκρασίας στο δέρμα σας; Όταν η θερμοκρασία εκτός σώματος αυξάνεται πολύ, οι υποδοχείς στέλνουν μηνύματα στον υποθάλαμο, το κέντρο επεξεργασίας του εγκεφάλου. Όταν το σώμα θερμαίνεται, απελευθερώνει θερμότητα με την εφίδρωση. Τα αιμοφόρα αγγεία διογκώνονται ή διαστέλλονται, δίνοντας στο δέρμα το κόκκινο χρώμα. Στη συνέχεια, το αίμα που έχει θερμανθεί ρέει κοντά στην επιφάνεια του δέρματος, έτσι ώστε η θερμότητα να χάνεται μέσω του δέρματος στον αέρα.

Οι μύες ενεργοποιούνται για να αυξήσουν την απώλεια θερμότητας, γίνεται εφίδρωση για την απώλεια θερμότητας, το σώμα συνεχίζει να ιδρώνει, απελευθερώνοντας την εσωτερική θερμότητα, έως ότου η θερμοκρασία επιστρέψει στα κανονικά επίπεδα (2).

Το πρόβλημα είναι ότι η υπερβολική εφίδρωση προκαλεί αφυδάτωση. Όταν το σώμα δεν έχει επάρκεια υγρών, η θερμοκρασία θα συνεχίσει να αυξάνεται, οπότε ενδεχομένως να εμφανιστούν συμπτώματα θερμοπληξίας. Μόλις αυξηθεί η θερμοκρασία, ενεργοποιούνται οι εγγενείς διαδικασίες για τη ρύθμιση της εσωτερικής θερμοκρασίας, ωστόσο εάν δεν λειτουργήσουν δημιουργείται σοβαρό πρόβλημα.

Συμπτώματα θερμοπληξίας

Ας δούμε ποια είναι τα προειδοποιητικά σημάδια της θερμοπληξίας. Γενικά, οι καταστάσεις που αφορούν τη θερμότητα διατρέχουν τέσσερα στάδια: μυϊκές κράμπες, θερμική εξάντληση, θερμοπληξία. Τα τέσσερα στάδια είναι τα εξής (3):

1. Θερμική συγκοπή (λιποθυμία): Προκαλείται όταν το σώμα προσπαθεί να μειώσει τη θερμοκρασία, προκαλώντας διαστολή των αιμοφόρων αγγείων, σε βαθμό που μειώνεται η ροή του αίματος στον εγκέφαλο. Αυτό συμβαίνει συνήθως όταν ένα άτομο εργάζεται έξω ή ασκεί σωματική δραστηριότητα σε πολύ ζεστό περιβάλλον. Εκτός από λιποθυμία, ο πάσχων μπορεί να νιώσει ζάλη, ταραχή και ναυτία. (4).
2. Μυικές κράμπες: Ένα από τα πρώτα σημάδια της πάθησης. Μπορεί να νιώσετε ότι σας «τραβάει» ο μυς χωρίς λόγο. Οι μυϊκοί πόνοι ή οι κράμπες είναι ένα πολύ αξιόπιστο σημάδι αφυδάτωσης και πρέπει οπωσδήποτε να πιείτε νερό πριν την επιδείνωση των συμπτωμάτων.
3. Θερμική εξάντληση: Η θερμική εξάντληση επέρχεται όταν η ζέστη μας προκαλεί έντονη αδιαθεσία, με συμπτώματα όπως εφίδρωση, αδυναμία, κεφαλαλγία, αρρυθμία, κρύο, ανοιχτόχρωμο και μαλακό δέρμα, ναυτία, έμετο και λιποθυμία. Εάν δεν ληφθεί άμεση θεραπεία, η θερμική εξάντληση μπορεί να οδηγήσει σε θερμοπληξία. (5)
4. Θερμοπληξία: Η θερμοπληξία είναι η πιο σοβαρή από όλες τις παθήσεις που αφορούν την υψηλή θερμοκρασία και απαιτεί άμεση ιατρική θεραπεία, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή εγκεφαλική βλάβη, οργανική ανεπάρκεια ακόμη και θάνατο. Τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα θερμοπληξίας περιλαμβάνουν:

• θερμοκρασία σώματος πάνω από 40 C⁰
• ταχυπαλμία
• κοφτή αναπνοή
• θερμό, κόκκινο, ξηρό ή υγρό δέρμα
• έντονος πονοκέφαλος
• κόπωση
• ελάχιστη ή καθόλου εφίδρωση, παρά τη ζέστη
• ναυτία και εμετός
• μυϊκή αδυναμία
• μυικές κράμπες
• σκούρα ούρα
• παραλήρημα
• σύγχυση
• επιληπτικές κρίσεις
• λιποθυμία, απώλεια αισθήσεων

Σύμφωνα με έρευνες, 20% των ασθενών που πάσχουν από θερμοπληξία παθαίνουν μη αναστρέψιμη εγκεφαλική βλάβη, (6) γι ‘αυτό ορισμένα από τα πιο κοινά συμπτώματα είναι παραλήρημα και σύγχυση. Όταν το σώμα υπερθερμαίνεται, τα αιμοφόρα αγγεία διαστέλλονται και αυξάνεται η ροή του αίματος, η οποία καταπονεί την καρδιά.

Αιτίες και παράγοντες κινδύνου της θερμοπληξίας.

Σύμφωνα με έρευνες όταν ο δείκτης θερμότητας είναι υψηλότερος από 35 C⁰, αυξάνεται ο αριθμός των θανάτων λόγω θερμοπληξίας. Όταν ιδρώνουμε, χάνουμε υγρά και αφυδατωνόμαστε. Εάν δεν πίνουμε άφθονο νερό, ενδεχομένως να εκδηλώσουμε συμπτώματα θερμοπληξίας. Υπάρχουν επίσης παράγοντες που επιβραδύνουν την ικανότητα του σώματος να απελευθερώνει θερμότητα στο περιβάλλον για να ρυθμίσει τη θερμοκρασία του. Θα πρέπει να αποφεύγουμε τις υψηλές θερμοκρασίες, τα σκούρα ρούχα, την άμεση έκθεση σε ηλιακό φως και την έντονη σωματική δραστηριότητα.(7)

Άτομα ηλικίας 65 ετών και άνω: Ηλικιωμένοι, 65 ετών και άνω, δυσκολεύονται να νιώσουν ότι πάσχουν από υπερθερμία, οπότε δεν ανταποκρίνονται γρήγορα στα σημάδια θερμοπληξίας. Οι ηλικιωμένοι επίσης λαμβάνουν φάρμακα που ενδεχομένως να αυξήσουν τον κίνδυνο παθήσεων θερμότητας επειδή παρεμβαίνουν στον τρόπο με τον οποίο το σώμα αντιδρά στο στρες.

Βρέφη και παιδιά: Τα βρέφη και τα παιδιά βασίζονται στους ενήλικες για να παραμένουν δροσερά και ενυδατωμένα. Επιπλέον, είναι πιο επιρρεπή σε θερμοπληξία και άλλες παθήσεις που σχετίζονται με τη θερμότητα. Σύμφωνα με έρευνες τα παιδιά έχουν χαμηλότερο ρυθμό εφίδρωσης και ενδεχομένως να μη συνειδητοποιήσουν ότι αφυδατώνονται. (8)

Άτομα με χρόνιες ιατρικές παθήσεις: Οι κίνδυνοι θερμοπληξίας είναι υψηλότεροι μεταξύ των ατόμων που πάσχουν από παχυσαρκία, καρδιαγγειακά νοσήματα, διαβήτη και αναπνευστικά προβλήματα. Αυτές οι παθήσεις δεν επιτρέπουν στο σώμα να προσαρμόζεται εύκολα και γρήγορα στις περιβαλλοντικές αλλαγές. Τα άτομα με ψυχική ασθένεια διατρέχουν επίσης υψηλότερο κίνδυνο θερμοπληξίας επειδή ενδέχεται να μην συνειδητοποιήσουν την υπερθερμία και την αφυδάτωση. Η κοινωνική απομόνωση σχετίζεται με δυσμενείς επιπτώσεις στην υγεία λόγω θερμότητας. Έτσι, οι άνθρωποι που είναι συχνά μόνοι στο σπίτι διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο εμφάνισης συμπτωμάτων θερμοπληξίας. (9)

Άτομα χωρίς πρόσβαση σε κλιματισμό: Σύμφωνα με έρευνες κίνδυνο διατρέχουν και άτομα ή κοινότητες χωρίς εύκολη πρόσβαση σε χώρους κλιματισμού. Παράλληλα, άτομα που διαθέτουν κλιματιστικό έχουν μειωμένο κίνδυνο θερμοπληξίας. (10)

Αθλητές: Τα Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων (CDC) αναφέρουν ότι η κύρια αιτία θανάτου ή αναπηρίας μεταξύ αθλητών που προπονούνται ή αθλούνται σε υψηλές θερμοκρασίες κατά τα τέλη του καλοκαιριού και τους πρώτους μήνες του φθινοπώρου είναι οι παθήσεις που σχετίζονται με τη θερμότητα. Η έρευνα δείχνει ότι ο κίνδυνος είναι ιδιαίτερα υψηλός τον Αύγουστο. (11)

Άτομα που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους: Η θερμοπληξία και άλλες παθήσεις που σχετίζονται με τη θερμότητα είναι πολύ συχνές σε άτομα που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους και σε ζεστά κλίματα. Σύμφωνα με μια επιδημιολογική ανασκόπηση οι ευπαθείς ομάδες περιλαμβάνουν πυροσβέστες, εργάτες οικοδομών, αγρότες, στρατιώτες και άτομα που απασχολούνται σε μονάδες παραγωγής υπό συνθήκες θερμότητας. (12)

Συμβατική θεραπεία

Σύμφωνα με μελέτες μόλις ρυθμιστεί η θερμοκρασία οι λειτουργίες του οργανισμού επανέρχονται στα κανονικά επίπεδα μέσα σε μια ώρα και ο ασθενής αναρρώνει πλήρως. Ο γιατρός λαμβάνει αρχικά τη θερμοκρασία και θα ελέγξει εάν ο ασθενής πάσχει από θερμική συγκοπή ή κάποια άλλη ασθένεια που σχετίζεται με τη θερμότητα. (13)

Όσοι πάσχουν από θερμοπληξία, το κρύο ντους είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους τρόπους μείωσης της θερμοκρασίας. Ο ασθενής πρέπει να εκτεθεί αμέσως σε χαμηλή θερμοκρασία για να αποφευχθεί η οργανική ανεπάρκεια και ο θάνατος. Ο ασθενής θα λάβει ενδοφλέβια (IV) ενυδάτωση για 24 έως 72 ώρες. Σε σοβαρές περιπτώσεις, ο γιατρός θα χορηγήσει θειικό μαγνήσιο για ανακούφιση από τις μυϊκές κράμπες (14)

7 φυσικοί τρόποι θεραπείας και πρόληψης θερμοπληξίας

1. Πίνετε άφθονο νερό

Η συνεχής ενυδάτωση είναι η καλύτερη πρόληψη, επειδή μέσω της εφίδρωσης χάνουμε υγρά. Καλό είναι να πίνουμε δύο έως τέσσερα φλιτζάνια νερό κάθε ώρα όταν είμαστε έξω ή ασκούμαστε και πρέπει να πίνουμε νερό πριν διψάσουμε, καθώς αυτό σημαίνει ότι η αφυδάτωση είναι προ των πυλών. Επίσης, πρέπει να βεβαιωθούμε ότι τα παιδιά και οι ευπαθείς ομάδες ενυδατώνονται επαρκώς. (15)

Εκτός από νερό μπορείτε να ετοιμάσετε σπιτικό smoothie φρούτων ή χυμό λαχανικών, ή να πιείτε ανθρακούχο νερό που είναι εξαιρετική επιλογή. Το κομπούχα ενυδατώνει και παρέχει υγιή προβιοτικά – ενώ η προσθήκη λεμονιού, lime και ολόκληρων μούρων στο νερό μπορεί να κάνει τη γεύση πιο ευχάριστη.

2. Τροφές που ενυδατώνουν

Υπάρχουν τροφές που μας ενυδατώνουν και είναι πλούσιες σε θρεπτικά συστατικά, νερό και πολύτιμους ηλεκτρολύτες, όπως:

• νερό καρύδας
• καρπούζι
• πορτοκάλια
• γκρέιπφρουτ
• ανανάς
• μούρα
• μπανάνες
• σταφύλια
• ακτινίδια
• αγγούρι
• πιπεριές
• καρότα
• κολοκύθι
• αβοκάντο
• ντομάτες
• ραπανάκια
• μαρούλι άισμπεργκ
• μπρόκολο

Τα λαχανικά και τα φρούτα αυτά περιέχουν σημαντικούς ηλεκτρολύτες όπως μαγνήσιο, κάλιο, ασβέστιο και νάτριο για ισορροπία των υγρών, ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και αποφυγή αφυδάτωσης.

3. Αποφύγετε τα ποτά με ζάχαρη, το αλκοόλ και την καφεΐνη

Φροντίστε να αποφύγετε την κατανάλωση ζαχαρούχων, γλυκών ποτών, αλκοόλ και καφεΐνης, διότι προκαλούν αυξημένη ούρηση και απώλεια ηλεκτρολυτών. Επιπλέον, η υπερβολική κατανάλωση ζάχαρης μπορεί να οδηγήσει σε φλεγμονή, γεγονός που επιδεινώνει τα συμπτώματα της θερμοπληξίας. Αποφύγετε επίσης ενεργειακά ποτά επειδή περιέχουν πολλά πρόσθετα σάκχαρα. (16)

4. Αποφύγετε άμεση έκθεση σε ηλιακό φως

Φροντίστε να περιορίσετε την παρουσία σε εξωτερικούς χώρους τις ημέρες του καύσωνα, ειδικά το μεσημέρι, αλλά εάν είστε έξω προτιμήστε σκιερά μέρη, ή την προστασία μίας ομπρέλας. Οι αθλητές θα πρέπει να προγραμματίσουν προπονήσεις νωρίτερα ή αργότερα μέσα στην ημέρα όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλότερη.

5. Επιλέξτε ένα κλιματιζόμενο κτήριο

Φροντίστε να διατηρήσετε τη θερμοκρασία σας χαμηλή σε περιόδους καύσωνα. Η χρήση ενός ανεμιστήρα δεν αρκεί και θα πρέπει να αναζητήσετε ένα κλιματιζόμενο σπίτι, ή κτήριο, όπως εμπορικά κέντρα, κινηματογράφους, τοπικές βιβλιοθήκες, κοινοτικά κέντρα και εστιατόρια. Μελέτες δείχνουν επίσης ότι τα ανοιχτά παράθυρα και η ταυτόχρονη χρήση ανεμιστήρων μπορούν να προσφέρουν προστασία. (17)

Μπορείτε επίσης να μειώσετε τη θερμοκρασία με δροσερά ντους, δροσερή κομπρέσα στο κεφάλι ή στο πίσω μέρος του λαιμού, ελαφριά και ανοιχτόχρωμα ρούχα και αποφυγή έντονης δραστηριότητας. (18)

6. Ελέγξτε τα φάρμακά σας

Ορισμένα φάρμακα μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο θερμικού επεισοδίου επειδή επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο το σώμα αντιδρά στη θερμότητα, όπως αντιβιοτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιψυχωσικά, αντιισταμινικά, φάρμακα για καρδιακές παθήσεις, αρτηριακή πίεση και χοληστερόλη, καθαρτικά, διουρητικά και φάρμακα για επιληπτικές κρίσεις. Εάν παίρνετε κάποιο από αυτά τα είδη φαρμάκων, συμβουλευθείτε τον γιατρό σας σχετικά με τον αυξημένο κίνδυνο ασθενειών που σχετίζονται με τη θερμότητα. Φροντίστε να παραμείνετε ενυδατωμένοι και δροσεροί όταν ο καιρός είναι ζεστός, ενώ είναι ένας καλός λόγος να αναζητήσετε φυσικές θεραπείες. (19)

7. Φροντίστε όσους διατρέχουν κίνδυνο

Σε περιόδους καύσωνα φροντίστε να εποπτεύετε τα άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, όπως άτομα άνω των 65 ετών, άτομα με χρόνιες παθήσεις, βρέφη και παιδιά και άτομα που δεν διαθέτουν κλιματισμό στο σπίτι τους. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι η κοινωνική απομόνωση σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ασθένειας που σχετίζεται με τη θερμότητα, όπως μοναχικά άτομα, χήρους, ή άτομα που μένουν σπίτι όλη την ημέρα. (20)

Βεβαιωθείτε ότι τα αγαπημένα σας πρόσωπα έχουν πρόσβαση σε ένα δροσερό μέρος και ότι ενυδατώνονται συνεχώς. Μην αφήνετε ποτέ βρέφη ή παιδιά σε σταθμευμένο αυτοκίνητο και  φροντίστε να φορούν άνετα και ελαφριά ρούχα. Και μην ξεχνάτε και τα κατοικίδια! Ενδεχομένως να αναπτύξουν ασθένειες που σχετίζονται με τη θερμότητα, οπότε φροντίστε να βρίσκονται σε δροσερό μέρος και να έχουν πρόσβαση σε νερό. (21)

Προφυλάξεις

• Εάν κάποιος εμφανίσει συμπτώματα θερμοπληξίας, καλέστε αμέσως το 166. Στη συνέχεια, μετακινήστε το άτομο σε ένα δροσερό μέρος και προσπαθήστε να ρυθμίσετε τη θερμοκρασία με δροσερή κομπρέσα στο μέτωπο ή ρίχνοντας πάνω του δροσερό νερό. Στη συνέχεια, περιμένετε την ιατρική παρέμβαση. Μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια, καθώς η θερμική συγκοπή χρειάζεται άμεση φροντίδα.

Ανακεφαλαιώνοντας…

• Η θερμοπληξία είναι μια πάθηση που προκαλείται όταν το σώμα δεν μπορεί πλέον να χαμηλώσει τα επίπεδα της θερμοκρασίας. Όταν η θερμοκρασία του σώματος φτάνει τους 40 C⁰ υπάρχει κίνδυνος οργανικής ανεπάρκειας και θανάτου.
• Τα τέσσερα στάδια της ασθένειας που σχετίζεται με τη θερμότητα είναι: θερμική συγκοπή, κράμπες, θερμική εξάντληση και, το πιο σοβαρό στάδιο, θερμοπληξία.
• Τα άτομα που διατρέχουν τον μεγαλύτερο κίνδυνο είναι οι ηλικιωμένοι, τα βρέφη, τα παιδιά, τα άτομα με χρόνιες παθήσεις, άτομα χωρίς πρόσβαση σε κλιματισμό, αθλητές και άτομα που εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους.
• Όταν κάποιος πάσχει από θερμοπληξία, η θερμοκρασία του σώματος πρέπει να μειωθεί αμέσως και πρέπει να ενυδατωθεί ενδοφλεβίως έως ότου τα επίπεδα υγρού επανέλθουν στο φυσιολογικό.
• Για να αποτρέψετε τη θερμοπληξία με φυσικό τρόπο, πίνετε άφθονο νερό καθ ‘όλη τη διάρκεια της ημέρας, αποφύγετε ζαχαρούχα ποτά και αλκοόλ, αναζητήστε κλιματιζόμενα μέρη, φορέστε άνετα, ελαφριά ρούχα, αποφύγετε το άμεσο ηλιακό φως, βεβαιωθείτε ότι τα φάρμακά σας δεν επιδρούν στην ενυδάτωση του οργανισμού και ελέγξτε τα αγαπημένα σας άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες.

Κείμενο – Απόδοση, Λ.Τ.