Το καρπούζι θεωρείται το αγαπημένο καλοκαιρινό μας φρούτο! Γευστικό, τραγανιστό, κατακόκκινο και δροσερό συνοδεύει ως επιδόρπιο ψητά και κοκκινιστά, ή γεμίζει ευχάριστα το απόγευμά μας ως σνακ. Εκτός, από την ενυδάτωση και τη δροσιά, ωστόσο, το καρπουζάκι διαθέτει και μερικές άλλες ιδιότητες, λίγο άγνωστες!
«Έχει δηλαδή το καρπούζι κι άλλα οφέλη;» αναρωτιέται κανείς! Βεβαίως, απαντούν οι ειδικοί, καθώς εκτός από τις λίγες θερμίδες, το καρπούζι είναι πλούσια πηγή βιταμινών C και A και βοηθάει σε μυϊκούς πόνους, ενίσχυση της μυϊκής δύναμης μετά από άσκηση, ενώ βελτιώνει την όραση και την υγεία του δέρματος.
Διατροφικά στοιχεία.
Το καρπούζι, επιστημονικά γνωστό ως Citrullus lanatus, είναι μέλος της οικογένειας κολοκυνθοειδών, της λεγόμενης Cucurbitaceae και ενώ ο Γαληνός το αναφέρει ως «Μηλοπέπων», η σύγχρονη λέξη «καρπούζι» προέρχεται από την τούρκικη λέξη “karpouz”.
Θεωρείται το καρπούζι φρούτο;
Ναι, αυτό το αγκαθωτό έρπον φυτό προέρχεται από τη νότια Αφρική, παράγει τα τους δημοφιλείς καρπούς που συνήθως καταναλώνουμε και ναι, είναι φρούτο!
Ίσως οι άγριες ποικιλίες που καλλιεργήθηκαν πριν από πολλά χρόνια να ήταν πιο πικρές, χάρη στην παρουσία μιας ένωσης που ονομάζεται κουκουρμπιτακίνη. Ιστορικά, πολλές ποικιλίες, με διαφορετικά χρώματα και γεύσεις, καλλιεργήθηκαν σε διάφορα μέρη του κόσμου, συμπεριλαμβανομένης της Αφρικής.
Είτε το πιστεύετε είτε όχι, εκτιμάται ότι υπάρχουν στην πραγματικότητα περισσότερες από 1.200 διαφορετικές ποικιλίες καρπουζιού, όπως lanatus, crimson sweet (το γνωστό μας ελληνικό και γλυκό καρπούζι), το crimson tide, Charleston grey κ.α.
Ίσως να μην είναι ευρέως γνωστό, αλλά το καρπούζι είναι εξ΄ολοκλήρου βρώσιμο, τόσο ο φλοιός, όσο και οι σπόροι. Στην πραγματικότητα, ο φλοιός (ο οποίος μπορεί να γίνει τουρσί ή γλυκό του κουταλιού) έχει πολύ υψηλή περιεκτικότητα σε κιτρουλίνη, μια ένωση που μετατρέπεται στο αμινοξύ «αργινίνη», η οποία σχετίζεται με οφέλη του καρδιαγγειακού, μεταξύ άλλων.
Οι σπόροι είναι επίσης γεμάτοι αμινοξέα, τα «δομικά στοιχεία της πρωτεΐνης», καθώς και ορισμένα ιχνοστοιχεία, γι ‘αυτό περιλαμβάνονται σε ορισμένες σκόνες φυτικών πρωτεϊνών.
Είναι το καρπούζι «superfood»;
Μπορεί να μην είναι τόσο πλούσιο σε θρεπτικά συστατικά όσο άλλα φρούτα όπως τα μούρα ή τα πορτοκάλια, ωστόσο παρέχει μερικά εντυπωσιακά οφέλη. Όλες οι ποικιλίες είναι πλούσιες σε αντιοξειδωτικά και συσχετίζονται με ένα ευρύ φάσμα ωφελημάτων για την υγεία – όπως καλύτερη καρδιακή υγεία, βελτιωμένο ανοσοποιητικό και ενίσχυση στην απώλεια βάρους.
Δύο ιδιαίτερα προστατευτικές ενώσεις του καρπουζιού είναι η κιτρουλίνη και το λυκοπένιο. Σύμφωνα με τα δεδομένα του Υπουργείου Γεωργίας των ΗΠΑ, 150 γρ. καρπουζιού περιέχουν περίπου:
- 46 θερμίδες
- 11,5 γραμμάρια υδατάνθρακες
- 1 γραμμάριο πρωτεΐνης
- 0,2 γραμμάρια λιπαρών
- 0,6 γραμμάρια διαιτητικών ινών
- 12,3 χιλιοστόγραμμα βιταμίνης C (21% Σ.Η.Π.)
- 865 μονάδες βιταμίνης Α (17% Σ.Η.Π.)
- 170 χιλιοστόγραμμα καλίου (5% Σ.Η.Π.)
- 15,2 χιλιοστόγραμμα μαγνησίου (4% Σ.Η.Π.)
- 0,1 χιλιοστόγραμμα θειαμίνης (3% Σ.Η.Π.)
- 0,1 χιλιοστόγραμμα βιταμίνης Β6 (3% Σ.Η.Π.)
- 0,3 χιλιοστόγραμμα παντοθενικού οξέος (3% Σ.Η.Π.)
- 0,1 χιλιοστόγραμμα χαλκού (3% Σ.Η.Π.)
- 0,1 χιλιοστόγραμμα μαγγανίου (3% Σ.Η.Π.)
Ας δούμε 12 κορυφαία οφέλη που μας χαρίζει το καρπούζι
- Ενισχύει το ανοσοποιητικό.
Σύμφωνα με μελέτες σε πειραματόζωα, η κατανάλωση καρπουζιού καταπολεμά φλεγμονές λόγω της αντιοξειδωτικής του δράσης. Το λυκοπένιο, ένα από τα καροτενοειδή που αφθονεί στο καρπούζι, έχει ισχυρές αντιοξειδωτικές ιδιότητες και βοηθά στη μείωση του οξειδωτικού στρες, προστατεύει την καρδιά και από ορισμένους τύπους καρκίνων, καρδιαγγειακών διαταραχών, διαβήτη και την ασθένεια της ωχράς κηλίδας.
Επίσης, η κατανάλωση αυξάνει τα επίπεδα αργινίνης που χρησιμοποιείται για τη σύνθεση του νιτρικού οξειδίου. Το μονοξείδιο του αζώτου βοηθά στη διαστολή των αγγείων για σωστό κυκλοφορικό και στην καταπολέμηση της υπέρτασης, ενώ ρυθμίζει το ανοσοποιητικό.
Το καρπούζι είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, βασικό μικροθρεπτικό συστατικό που έχει διπλή λειτουργία, ενεργώντας τόσο ως αντιοξειδωτικό όσο και ως ενισχυτικό του ανοσοποιητικού. Τα αντιοξειδωτικά βοηθούν στην καταπολέμηση των ελεύθερων ριζών και στην προστασία των κυττάρων από οξειδωτικές βλάβες και στρες.
- Προστατεύει την υγεία της καρδιάς.
Το καρπούζι είναι καλή πηγή καλίου και μαγνησίου, θρεπτικών συστατικών για την αντιμετώπιση της υπέρτασης. Το κάλιο και το μαγνήσιο προστατεύουν την καρδιά και από τον κίνδυνο θανάτου από καρδιακές παθήσεις, ενώ σύμφωνα με μελέτες καταπολεμούν τον κίνδυνο εγκεφαλικών και εμφραγμάτων. Το λυκοπένιο ωφελεί επίσης την υγεία της καρδιάς μειώνοντας τον κίνδυνο φλεγμονών, καταπολεμώντας το οξειδωτικό στρες και, πιθανώς, βελτιώνοντας τα επίπεδα λιπιδίων στο αίμα.
Σύμφωνα με μελέτες η κατανάλωση καρπουζιού ανακουφίζει από αρτηριακή δυσκαμψία, εξισορροπεί τα επίπεδα χοληστερόλης και ρυθμίζει την υπέρταση.
- Αναλγητικό το καρπουζάκι.
Εκτός από τα πιθανά οφέλη του χυμού του, το καρπούζι είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, η οποία, όπως έχει αποδειχθεί, προστατεύει τους χόνδρους και τα οστά, βοηθά στην επιδιόρθωση των τενόντων και των συνδέσμων και επιταχύνει την επούλωση των πληγών.
Το κάλιο και το μαγνήσιο είναι σημαντικά στην αποκατάσταση των μυών και την ανακούφιση από τον πόνο, ενώ ειδικότερα, το κάλιο βοηθά στην πρόληψη μυϊκής κράμπας μετά την άσκηση και στην επούλωση των τραυματισμών.
- Βοηθά στην πρόληψη νεφρικών διαταραχών.
Σύμφωνα με μελέτες το κάλιο βοηθά στην αποτοξίνωση και στην πρόληψη νεφρολιθίασης. Επίσης είναι φυσικό διουρητικό, αυξάνει την παραγωγή ούρων για τη μεταφορά βλαβερών ουσιών και τοξινών από το σώμα και προστατεύει από πέτρες στα νεφρά.
- Ενυδάτωση, πέψη και αποτοξίνωση
Ένα από τα κορυφαία οφέλη του καρπουζιού είναι η υψηλή περιεκτικότητά του σε νερό. Στην πραγματικότητα, εκτιμάται ότι αποτελείται από περίπου 91% από νερό, οπότε επιταχύνει την αποτοξίνωση και απαλλάσσει το σώμα από υπερβολικά υγρά, ανακουφίζοντας από το πρήξιμο.
Το κάλιο και το μαγνήσιο είναι επίσης σημαντικά για την αποτοξίνωση. Το κάλιο δρα ως ηλεκτρολύτης και προάγει την υγεία του κυκλοφορικού, ενώ βοηθά επίσης στη διαχείριση της ροής του αίματος και των επιπέδων ενυδάτωσης, επιτρέποντας στο οξυγόνο να φτάσει στα κύτταρα. Ταυτόχρονα, το μαγνήσιο μειώνει την κατακράτηση υγρών στο έντερο για καταπολέμηση του φουσκώματος και την απώλεια υγρών.
Επίσης, σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες σε πειραματόζωα ο χυμός από καρπούζι μειώνει σημαντικά τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σε περιπτώσεις διαβήτη. Ο χυμός φαίνεται να προκαλεί αλλαγές στη σύνθεση του μικροβιώματος με θετικά μεταβολικά αποτελέσματα.
- Μπορεί να βοηθήσει στην καταπολέμηση των καρκινικών κυττάρων
Το καρπούζι λειτουργεί ως ισχυρός παράγων που καταπολεμά τον καρκίνο, λόγω των πολλών αντιοξειδωτικών. Ένα σημαντικό όφελος του καρπουζιού για τους άνδρες είναι ότι το λυκοπένιο, έχει δε συνδεθεί με χαμηλότερο κίνδυνο καρκίνου του προστάτη. Η έρευνα δείχνει επίσης ότι το λυκοπένιο διατηρεί ισχυρές τις κυτταρικές μεμβράνες, ώστε να μπορούν να προστατευθούν από τοξίνες που μπορούν ενδεχομένως να προκαλέσουν κυτταρικό θάνατο ή μετάλλαξη.
Είναι επίσης πλούσιο σε αντιοξειδωτικά, όπως η βιταμίνη C και Α καθώς και οι δύο συμβάλλουν στην καταπολέμηση της βλάβης που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες και στην πρόληψη της μετάλλαξης του DNA για τον αποκλεισμό του σχηματισμού καρκινικών κυττάρων. Μελέτες έχουν επίσης δείξει ότι οι υψηλές δόσεις βιταμίνης C ενισχύουν τα αποτελέσματα ορισμένων φαρμάκων που χρησιμοποιούνται στη χημειοθεραπεία, μειώνοντας παράλληλα τις παρενέργειες.
- Υγεία του δέρματος
Το καρπούζι ωφελεί την υγεία του δέρματος λόγω της αντιοξειδωτικής του δράσης και προστατεύει τα κύτταρα, καταπολεμά τον σχηματισμό ελεύθερων ριζών για να επιβραδύνει τη γήρανση και διατηρεί το δέρμα υγιές. Η βιταμίνη C είναι ιδιαίτερα σημαντική για την υγεία του δέρματος, καθώς ενισχύει την παραγωγή κολλαγόνου και προλαμβάνει από βλάβες που προκαλεί η έκθεση στον ήλιο, ενώ η βιταμίνη Α είναι το κλειδί για τη διατήρηση της υγείας των κυττάρων και την προστασία από την υπεριώδη βλάβη.
- Υποστηρίζει την Καλή Όραση
Το καρπούζι είναι πλούσιο σε συστατικά σημαντικά για την υγεία των ματιών – συμπεριλαμβανομένης της β-καροτίνης, της βιταμίνης Α, της βιταμίνης C, της λουτεΐνης και της ζεαξανθίνης. Μελέτες έχουν δείξει ότι μια σοβαρή ανεπάρκεια βιταμίνης Α, για παράδειγμα, μπορεί να οδηγήσει σε εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας, μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από την πάχυνση του κερατοειδούς που μπορεί τελικά να οδηγήσει σε τύφλωση.
- Απώλεια βάρους
Μπορεί να περιέχει σάκχαρα και υδατάνθρακες, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα βλαβερό, ανάλογα με τη γενικότερη διατροφή και την κατανάλωση. Παρά το γεγονός ότι είναι πλούσιο σε πολλές σημαντικές βιταμίνες και μέταλλα, περιέχει λίγες θερμίδες, οπότε είναι εξαιρετική προσθήκη σε μια θρεπτική δίαιτα απώλειας βάρους. Το καρπούζι ενισχύει την απώλεια βάρους επειδή προκαλεί κορεσμό.
Σύμφωνα με κλινικές μελέτες, οι συμμετέχοντες που κατανάλωναν καρπούζι είχαν υψηλότερα επίπεδα κορεσμού.
- Βελτιώνει την αποκατάσταση των μυών μετά από άσκηση.
Το καρπούζι, συμπεριλαμβανομένου και του χυμού του, συνδέεται με την ενίσχυση της αποκατάστασης των μυών στους αθλητές και τη μείωση του πόνου λόγω των ηλεκτρολυτών και της ενυδατικής του δράσης. Μπορεί να σας βοηθήσει να έχετε καλύτερα αποτελέσματα στο γυμναστήριο και να επιτύχετε την επιθυμητή απώλεια βάρους.
Μια μελέτη του 2016 διαπίστωσε ότι η κατανάλωση καρπουζιού ενίσχυσε πλήρως τις ενεργειακές απαιτήσεις κατά την άσκηση και τα αυξημένα επίπεδα θρεπτικών συστατικών μετά την άσκηση (l-κιτρουλίνη και l-αργινίνη). Δεν επηρέασε, ωστόσο, τη φλεγμονή μετά την άσκηση και τις αλλαγές στην έμφυτη ανοσολογική λειτουργία.
- Μπορεί να βοηθήσει στην ανακούφιση της παλινδρόμησης οξέος
Ένα από τα οφέλη του καρπουζιού είναι ότι χρησιμοποιούνται συχνά για τη μείωση των συμπτωμάτων παλινδρόμησης οξέος. Τα καρπούζια είναι μέρος της διατροφής GAPS, η οποία έχει σχεδιαστεί για να βοηθήσει στη θεραπεία των πεπτικών ασθενειών και στην καταπολέμηση των φλεγμονών.
Το καρπούζι πιστεύεται ότι καταπραΰνει τη γαστρεντερική οδό και ρυθμίζει τα επίπεδα του pH, ενώ ταυτόχρονα μειώνει φλεγμονές και την παραγωγή οξέων. Ωστόσο, λόγω της φρουκτόζης, το καρπούζι μπορεί να προκαλέσει δυσφορία σε άτομα ευαίσθητα σε τροφές FODMAP.
- Aναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία.
Είναι αφροδισιακό το καρπούζι; Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, η κατανάλωση χυμού και σάρκας από καρπούζι βοηθά στην ανακούφιση της αρτηριακής δυσκαμψίας, στηρίζει την κυκλοφορία και βελτιώνει την αρτηριακή πίεση.
Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να ενεργεί και αφροδισιακά, ενισχύοντας τη ροή του αίματος, άρα και τον σεξουαλικό ερεθισμό. Επιπλέον, σε ορισμένες μελέτες η κιτρουλλίνη έχει αποδειχθεί ότι είναι μια ασφαλής και καλά αποδεκτή εναλλακτική θεραπεία για ήπια έως μέτρια στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες.
Κείμενο – Απόδοση, Λ.Τ.
